Ahli aktivis Iran Narges Mohammadi, yang dianugerahkan Hadiah Keamanan Nobel 2023 bulan lepas kerana memperjuangkan hak wanita dan kebebasan bersuara di negaranya, memulakan mogok lapar pada Isnin ketika masih berdepan masalah jantung dan paru-paru di Penjara Evin, Tehran, di mana beliau ditahan sejak 2021.
Wanita berusia 51 tahun itu, yang keluarganya mengatakan beliau memerlukan pemindahan ke hospital segera untuk rawatan perubatan kecemasan, telah dilarang meninggalkan penjara kerana enggan memakai tudung, keluarganya kata dalam kenyataan yang dimuatnaik ke media sosial minggu lepas.
Mogok lapar Mohammadi, menurut kenyataan lain dari keluarganya pada Isnin, bertujuan memprotes “penangguhan dan pengabaian” rawatan perubatan untuk banduan sakit serta dasar tudung wajib untuk wanita.
“[Iran] bertanggungjawab terhadap apa-apa yang berlaku kepada kasih sayang kami Narges,” kata keluarga Mohammadi. Suaminya memberitahu wartawan bahawa Mohammadi, yang mengalami masalah kesihatan termasuk serangan jantung di penjara, merancang untuk menolak makanan kering dan hanya minum air dengan gula atau garam.
Berit Reiss-Andersen, pengerusi Jawatankuasa Hadiah Keamanan Nobel Norway, berkata dalam satu kenyataan pada Isnin bahawa organisasi itu “sangat bimbang” tentang kesihatan Mohammadi.
“Keperluan bahawa banduan wanita mesti memakai tudung untuk dibenarkan ke hospital adalah tidak manusiawi dan tidak dapat diterima secara moral,” kata Reiss-Andersen, dengan menyeru pihak berkuasa Iran untuk memberikan bantuan perubatan yang perlu kepada Mohammadi dan banduan wanita lain.
Mohammadi, timbalan ketua pertubuhan bukan kerajaan Pusat Pertahanan Hak Asasi Manusia, telah dipenjara berulang kali sepanjang dasawarsa terakhir atas tuduhan termasuk menyebarkan propaganda anti-kerajaan.
Apabila beliau dianugerahkan Hadiah Keamanan Nobel pada Oktober, Mohammadi memberitahu akhbar New York Times dalam kenyataan bertulis bahawa beliau berharap pengiktirafan itu akan memperkuat gerakan protes Iran dan membuatnya lebih teratur. “Kemenangan hampir,” katanya.
Wanita di Iran telah lama dikenakan pengawasan – daripada apa yang mereka pakai hingga siapa yang mereka bergaul. Ketegangan baru-baru ini mencapai tahap baru selepas kematian Mahsa Amini berusia 22 tahun pada September 2022, yang ditangkap oleh “polis moral” negara itu kerana didakwa memakai tudungnya dengan salah. Puluhan ribu penunjuk perasaan keluar ke jalanan menuntut keadilan untuk Amini dan mengutuk penindasan wanita di negara itu.
Semasa Iran dilanda gelombang protes tanpa sebelumnya, Mohammadi menulis satu rencana di Times menjelaskan bagaimana beliau dan rakan banduan mengadakan acara solidariti sendiri di penjara.
Walaupun berlaku kerusuhan bersejarah, pihak berkuasa mengukuhkan dasar tudung, yang telah mewakili simbolik konservatisme rejim teokratik. Pada Julai, polis moral negara menyambung operasi dan penguatkuasaan peraturan tudung, selepas penangguhan beberapa bulan berikutan kematian Amini. Kemudian pada September, parlimen Iran meluluskan undang-undang yang memperkenalkan hukuman lebih berat untuk wanita yang enggan memakai tudung, dengan hukuman penjara sehingga 10 tahun untuk aktivis yang memprotesnya.
Sementara itu, wanita terus menghadapi ancaman serius dari kumpulan konservatif dan pihak berkuasa yang kadang-kadang menjadi maut. Hanya bulan lepas, seorang gadis berusia 16 tahun meninggal dunia selepas pengsan di dalam kereta api bawah tanah di Tehran; beliau didakwa diserang oleh polis moral kerana tidak memakai tudung. Dan pada Mac, lebih 100 orang ditangkap atas dakwaan meracuni beribu-ribu pelajar perempuan di seluruh negara, yang diakui oleh aktivis berlaku disebabkan kumpulan agama yang membantah pendidikan perempuan.
Mohammadi merupakan wanita Iran kedua yang dianugerahkan Hadiah Keamanan Nobel – selepas Shirin Ebadi, pengasas Pusat Pertahanan Hak Asasi Manusia, pada 2003 – dan lima orang yang menerima anugerah itu ketika berada di penjara atau dalam tahanan rumah. Daripada empat pemenang lain yang dipenjara, dua – wartawan Jerman Carl Von Ossietzky dan aktivis Cina Liu Xiaobo – meninggal dunia dalam tahanan.